Als ze bij me komt voor een kennismakingsgesprek ontmoet ik een onrustige, intens verdrietige vrouw. Ze zegt: “Ik ben mezelf compleet kwijtgeraakt. Ik weet gewoon niet meer wat ik moet doen. Het lijkt wel of ik gek word”. Terwijl flarden van haar levensverhaal aan de oppervlakte komen, beweegt ze onrustig en kijkt me vaker niet dan wel aan. Wat is het een klus voor haar om te vertellen over het grote verlies van haar man met wie ze al bijna 40 jaar samen was. Het valt haar zelf op dat ze zoveel onrustiger is zonder haar man. Ze komt tot de conclusie dat hij de rust in haar leven bracht en haar hielp om te relativeren in lastige situaties. Hij kalmeerde haar en haalde het beste in haar naar boven. Nu piekert en maalt ze, is angstig en slaapt slecht. De klachten waar ze het over heeft en de fysieke pijn die ze voelt zijn eigenlijk heel normaal in een rouwproces. Een proces waar ze nog maar net in terecht is gekomen. Maar er is meer aan de hand.
Grip kwijt
Deze mevrouw heeft normaal kunnen functioneren in haar leven. Samen met haar man heeft ze stormen doorstaan en genoten van het leven. Nu haar man er niet meer is om samen te genieten van mooie, leuke, kleine en alledaagse dingen, valt het leven haar zwaar. Ze krijgt niets meer uit haar handen, is vermoeid en in de war. En bovenal erg onrustig. De onrust en chaos in haar hoofd breken haar op. Ze heeft geen grip meer op zichzelf.
Ik vraag haar of ze de onrust kent uit eerdere perioden uit haar leven, voordat ze haar man ontmoette. Oja, zegt ze, ik ben altijd heel erg onrustig geweest, als kind al. En mijn broers en zussen zijn dat ook. Als ik haar vraag om te vertellen hoe haar kindertijd is geweest, vertelt ze schoorvoetend over haar gezin van herkomst. Het zijn zeker geen mooie verhalen die ik te horen krijg…. verhalen over een strenge dominante vader met losse handen en een zeer volgzame moeder die niet voor haar op kwam als ze geslagen werd. Verhalen over hoe zij daarmee moest dealen en hoe zij probeerde in opstand te komen. Over de vele ruzies met haar vader en haar stille moeder die alles maar liet gebeuren. Over de woede die haar dat opleverde en waarvoor ze geen uitweg vond. Het zorgde er o.a. voor dat ze heel onzeker werd van zichzelf en angstig.
Een stapel van verliezen
Het gebeurt heel vaak dat mensen n.a.v. een recent verlies bij mij komen. Vaak blijkt dat zij dan ook te maken hebben gehad met een hele rits aan verliezen die als een stapeltje stenen telkens weer wiebelen als er weer een verlies bij komt. De overlevingsstrategieën van het eerste verlies – het patroon dat ontstaan is om met dit verlies om te gaan- wordt herhaald bij het volgende verlies en het volgende en volgende. Dan lijkt het net alsof een bepaalde manier van reageren op verlies, bijvoorbeeld wegduwen en verstoppen van gevoelens of het vermijden om er mee bezig te zijn een karaktertrek is en onderdeel van de identiteit. Deze mensen blijven dit vervolgens doen omdat het op zekere manier ook werkt en het leven gemakkelijker maakt. Ergens in het leven komt dan vaak een moment dat deze strategieën niet langer werken.
De mevrouw uit het verhaal is opnieuw in contact gekomen met de verliezen uit haar kindertijd door het overlijden van haar man. De kalmerende rust van haar man mist ze enorm en zonder hem voelt ze opnieuw de onrust, de angst en paniek die ze zo goed kent (uit haar kindertijd). In het intense traject – dat op het kennismakingsgesprek volgt – heeft deze mevrouw eigenlijk een dubbel rouwproces doorlopen. Eén vanwege het verlies van haar man, en één vanwege het verliezen van haar identiteit in de kindertijd. In de literatuur wordt dan gesproken over trauma van de identiteit. Het noodgedwongen moeten opofferen van jezelf. Opgroeien zonder veilige basis om op terug te vallen, in angst afwachten, zonder steun van een volwassene, zonder zelfvertrouwen. En zonder iemand die jouw emoties helpt reguleren.
Ingrijpende verliezen meemaken in de kindertijd, die te maken hebben met een onveilige hechting, lijden vaak tot grote problemen in de volwassenheid. Dit kan op verschillende manieren tot uiting komen. Bijvoorbeeld:
- problemen op gebied van relaties; niet (goed) kunnen verbinden met de partner, kinderen, collega’s, vrienden.
- het vermijden en wegstoppen van gevoelens en emoties.
- het spelen van een rol of sociaal gewenst gedrag vertonen
- geen verbinding meer voelen met het eigen lichaam en de signalen niet oppikken
- het niet kunnen aangeven van grenzen, de eigen grenzen zelfs niet kennen
- een enorme rusteloosheid en chaos in het denken
Dit soort trajecten zijn prachtig en ook heel intens en vragen om vertraging, om het bieden van veiligheid. Het gaat over vertrouwen, over geduld en kleine kleine stappen zetten.
Wil je graag naar aanleiding van dit stuk praten over jouw verhaal. Weet dat je welkom bent.
