Eigenlijk is een burn-out een uitnodiging aan jezelf. Een uitnodiging om stil te staan bij wat eraan vooraf is gegaan. Er is een proces, een ontwikkeling gaande die je uiteindelijk veel brengt. En dat gaat samen met nieuwe verlangens, met nieuwe inzichten.
Als volwassenen met een burn-out bij me aankloppen voor hulp kijk ik naar de context en naar betekenisgeving in de biografie. Het is belangrijk om het hele plaatje te bekijken. Wat is mijn voorgeschiedenis? Hoe heb ik geleerd om te dealen met angst, met verdriet, met tegenslag? Kan ik bij die gevoelens blijven of ga ik er – net als zoveel andere mensen – het liefst bij vandaan?
Coping mechanismen zijn bijvoorbeeld Controle, Vermijden, Compenseren, Bagatelliseren, Onthechten en Illusies maken. Het zijn manieren om de lastige gevoelens zoals pijn, angst of verdriet niet te hoeven voelen. Het helpt ons om ervoor ‘te vluchten’.
Deze coping mechanismen komen al snel boven tafel wanneer het levensverhaal onderzocht wordt. Bijna bij alle volwassenen met wie ik werk komen heftige situaties of ingrijpende verliezen in het levensverhaal naar boven. Het zijn ervaringen die hen gevormd hebben.
Als je nu nadenkt over je eigen levensverhaal, kun je jezelf afvragen: Hoe ben ik daar toen mee omgegaan? Heb je je angst, je verdriet, je pijn moeten wegstoppen? Ben je er toen al voor gevlucht en ben je afleiding gaan zoeken? Ben je erg voor de ander gaan zorgen en heb je je eigen wensen en behoeften overboord moeten gooien? Heb je troost gehad? Of moest je het in je eentje maar zien te rooien?
Het zijn zomaar wat voorbeelden uit de praktijk. En vaak zie je het in het dagelijks leven – in het hier en nu – terugkeren in het doen en laten van de mensen.
Een burn-out dwingt je om stil te staan bij wie je diep van binnen nou eigenlijk bent. Door het voelen van je verlangens en te reflecteren op ‘zijnskwaliteit’ en vragen als; Wie wil ik zijn? Hoe voel ik me nu? Hoe wil ik me eigenlijk voelen?
Dat levert niet altijd hele fijne emoties op, maar als we daar bij kunnen blijven en voelen wat er is, verandert het gevoel en voel je je anders.
Jentien Keizer (psycholoog Amsterdam) geeft een voorbeeld: Vergelijk het met verdriet. Iemand slaat een arm om je heen, zegt niets en is alleen getuige van je verdriet. Misschien moet je dan even heel hard huilen, maar naar verloop van tijd stopt het en voel je je anders, opgelucht. Het probleem is hetzelfde gebleven, maar je voelt je anders.
‘Alle emoties die geen bestaansrecht krijgen, gaan vechten voor aandacht’, zegt ze. Hoe harder er gevochten moet worden voor aandacht, hoe heftiger de signalen worden en hoe meer klachten en fysieke ongemakken je krijgt. Klinkt dat bekend in de oren?
Jentien Keizer schreef een artikel: Vertrouw je burn-out maar, want het weet waar je mee bezig bent. Het gaat over overgave, loslaten en acceptatie. Met name dat laatste is belangrijk; de wens opgeven dat de realiteit anders is dan dat die is.